Van RI&E naar Veilige Werkelijkheid: Hoe maak je veiligheid echt werkbaar?

De Safety-filosofie van RiskChallenger

‍

Elke organisatie is verplicht een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) op te stellen. Het idee is helder: door risico’s systematisch in kaart te brengen en daar een plan van aanpak aan te koppelen, zou de werkplek veiliger moeten worden. In de praktijk blijkt de RI&E echter vaak niet meer dan een formaliteit.

‍

In deze blog analyseren we de belangrijkste knelpunten die het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft gesignaleerd. We laten ook zien hoe de communicatieve risicomanagementfilosofie van RiskChallenger deze effectief aanpakt. Uniek aan onze benadering is bovendien de focus op Basisrisicofactoren (BRF’s): structurele oorzaken die, als ze niet worden beheerst, kunnen leiden tot onveilige situaties.

‍

Knelpunten bij de RI&E volgens het ministerie van SZW

Hoewel de RI&E bedoeld is om risico’s te beperken, verdwijnt het document in veel organisaties in een la. Risico’s op de werkvloer blijven daarmee onverminderd bestaan. Het ministerie heeft onderzoek laten uitvoeren naar de oorzaken hiervan (De beleidsonderzoekers, 2025). De belangrijkste bevindingen:

‍

• ‍Gebrek aan eigenaarschap‍
  ‍‍De verantwoordelijkheid voor de RI&E ligt vaak bij een klein aantal medewerkers. Daardoor ontbreekt het aan draagvlak binnen de rest van de organisatie.
• Bedrijfsblindheid‍
  Werknemers en leidinggevenden zijn gewend aan hun routines en missen daardoor signalen. Evaluaties zijn vaak gebaseerd op gevoel, wat leidt tot onduidelijke prioriteiten en onzekere uitkomsten.
• Gebrek aan hulpmiddelen‍
  Veel werkgevers voelen zich onvoldoende ondersteund bij het evalueren van risico’s. Zonder praktische tools gebeurt dit vaak intuïtief. De prioritering blijft daardoor een ‘black box’: het is onduidelijk of de juiste risico’s zijn aangepakt.
• Beïnvloeding door heuristieken
  Denkpatronen, zoals het geven van meer gewicht aan opvallende of makkelijk toegankelijke informatie, verstoren een objectieve risico-inschatting. Risico’s met een technisch karakter krijgen daardoor vaak te veel aandacht, terwijl minder zichtbare risico’s – zoals psychosociale arbeidsbelasting – onderbelicht blijven.

‍

De oplossing: Communicatief risicomanagement

Deze knelpunten laten zien waarom onze aanpak werkt. Door risico’s interactief, visueel en communicatief te maken, ontstaat er direct inzicht in noodzakelijke beheersmaatregelen. Dit realiseren we onder meer met:

• Actieve betrokkenheid van medewerkers via de brainstormmodule, wat eigenaarschap vergroot.
• Visuele tools, zoals risico-heatmaps en dashboards, die bedrijfsblindheid tegengaan.
• Een gestructureerde, objectieve evaluatie van risico’s die denkfouten voorkomt.
• Automatische herinneringen die opvolging van acties stimuleren.
• Visualisaties die het effect van maatregelen inzichtelijk maken en het draagvlak vergroten.

‍

Onze aanpak heet Communicatief risicomanagement. Het vormt de basis voor al onze oplossingen op het gebied van veiligheid, beveiliging, business continuity en risicomanagement.

‍

De sleutel: Basisrisicofactoren (BRF’s)

Een effectieve RI&E stopt niet bij het benoemen van risico’s. De focus ligt op onderliggende oorzaken – de BRF’s. Dit zijn factoren die, als ze structureel onbeheerd blijven, de kans op incidenten vergroten.

‍

Voorbeelden zijn:

• Strakke planningen die gehaast werken in de hand werken.
• Onduidelijke verantwoordelijkheden die eigenaarschap ondermijnen.
• Gebrekkige training waardoor risico’s niet herkend of verkeerd ingeschat worden.

‍

Met onze communicatieve aanpak worden deze factoren inzichtelijk en beheersbaar. Daardoor ontstaat niet alleen grip op bestaande risico’s, maar ook op nieuwe. De RI&E wordt hiermee een continu proces van risicobeheer en versterkt de weerbaarheid van de organisatie.

‍

De 1-2-3-aanpak van RiskChallenger

Onze methodiek bestaat uit drie concrete stappen:

‍

🔹 Stap 1: Bepaal de context
Breng helder in kaart welke processen, werkzaamheden en risico’s beheerst moeten worden.

‍

🔹 Stap 2: Maak risico’s bespreekbaar
Gebruik onze tooling om risico’s visueel te maken en om te zetten in interactieve gesprekken. Zo ontstaat een gedeeld beeld en worden oplossingen sneller gevonden.

‍

🔹 Stap 3: Zet om in actie
Stel op basis van risico-acceptatie een concreet actieplan op met heldere verantwoordelijkheden. Onze tooling helpt bij het monitoren van voortgang, zodat plannen ook daadwerkelijk uitgevoerd worden.

‍

Wat levert dit op?

Met deze aanpak wordt veiligheid onderdeel van de dagelijkse praktijk. Concreet betekent dit:

‍

🔹 Direct inzicht in risico’s en voortgang voor leidinggevenden.
🔹 Actieve betrokkenheid van medewerkers bij het verbeteren van veiligheid.
🔹 Snellere en effectievere implementatie van maatregelen dankzij gedeeld eigenaarschap.

‍

Meer dan een checklist: Veiligheid als werkbare realiteit

RiskChallenger is al jaren toonaangevend in risicomanagement binnen de bouw- en infrawereld. Met onze aanpak brengen we deze expertise nu ook naar het veiligheidsdomein. Geen eindeloze Excel-lijsten meer, maar een visueel, interactief en dynamisch proces waarin veiligheid écht werkbaar wordt.

‍

_{1. De Ruig, L., & Sax, M. (2019, December 12). Je wilt de RI&E levend houden: Onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De Beleidsonderzoekers. https://www.arboportaal.nl/rapport/2023/06/09}